een duivel komt langs

13 september 2004

Op weg naar de Oudemanhuispoort van de Universiteit te Amsterdam passeren professoren en studenten het standbeeld van Wilhelmina en als je heel goed waarneemt zie je misschien dat er nogal wat een heimelijke reference maken. Omdat ze het allemaal erg goed hebben of krijgen, niet behorend tot gewoon weinig geletterd en minder betaald volk of de Derde Wereld.

Als opwarmertje een vragenlijstje vooraf over inburgering:

1. Wat deden die twee beren toen u ze zag?

2. Op z'n elfendertigst betekent: sneller dan het geluid, dood, in z'n eenenveertigste levensjaar, traag?

3. Wanneer dansen de muizen?

4. Wie veroverde de Zilvervloot: Piet Klein, Heintje, Alva, Jan Salie, Piet Hein?

5. Hoeveel wegen leiden er naar Rome?

6. Welke hoort in het rijtje niet thuis: Groningen, Kropswolde, Martenshoek, Madurodam, Hoogezand, Sappemeer, Zuidbroek?

7. Wie is Klaas Vaak: een minister, het zandmannetje, een kinderverkrachter, schuilnaam van Sinterklaas?

8. Waar was de gulden een daalder waard?

9. Vul aan: hardlopers zijn: de beste, snelle jongens, doodlopers, Ethiopiers?

10. Hoe luidt art 3 van de Grondwet? En wat betekent dit ten aanzien van eerlijke en openbare sollicitatieprocedures? Is dit artikel tevens maatgevend voor het bedrijfsleven en in de sport?

De eerste negen vragen doen er niet toe, maar vraag 10 niet weten te beantwoorden betekent gezakt. Het betreffende art tekent principiële gelijkwaardigheid van alle burgers en staat op één lijn met art 1 der Verklaring van de rechten van de mens, welke overigens nog een materiële component behoeft. Bijgevolg is art 3 geldig voor alle funkties, inbegrepen dat van staatshoofd.

Blijft Trix zitten waar ze zit totdat de zwarte presidente verschijnt die ons van de Mammon wegleidt naar het manna en die elke moeder respecteert, dus ook de koe aan wie onder Amsberg het kalf ontroofd wordt in ruil voor vreten. Alsof ooit een moeder dat zou kiezen in plaats van haar kind.

straattoneel
de Duivel komt langs
=============
Man (duivel), in het zwart gekleed met hoed op, zit aan terrastafeltje
met daarop een biertje, een glas wijn, een jenever, enz., kortom overdaad;
neemt af en toe een slok.
Jongeman (lijkend op Balkenende en met ouderwetse kleren aan) komt langs,
kijkt verlekkerd naar de drankjes.
Duivel: Kom erbij zitten en neem ook wat; een colaatje misschien (staat nog niet op tafel)?
Jongeman aarzelt, staat bij stoel en heeft leuning vast.
Duivel: Jij heet toch Jan Peter?, ik moet trouwens met je praten.
Jongeman: Wie bent u?
Duivel: Aangenaam; (licht hoed op, maar zo dat de jongeman niet en het publiek wel zijn horens ziet. (Kan door hoofd te draaien) Mijn naam is Jansen van Pietersen. Lacht (onaangenaam). Ik wou je wat vertellen.
Jongeman gaat zitten: U wilt mij wat vertellen?
Duivel: Ja, ik weet dat je het goed doet op school en er ligt een mooie carrière voor je. Mag ik je adviseren bij het CDA te gaan, het christen democratisch appèl?!
Jongeman: Maar dat is een politieke partij, zo van heet noch koud en daarom volgens de christelijke leer uitspuugbaar.
Duivel: Kan wel zijn m'n jongen, maar het land heeft een gematigd midden nodig. Ik bedoel: al te goed is buurmans gek. Als bij jullie in de kerk het Heilig Avondmaal gevierd wordt krijg je toch ook niet meer dan een brokje brood?
Even pauze.
En daarna haast iedereen zich naar huis om apart biefstuk ofgehaktbal te nuttigen.
Jongeman: Nou, ik ga liever rechten studeren. Dan zal ik tenminste weten waar het op aan komt. Loopt weg zonder wat gedronken te hebben.
Duivel: Goed zo. Ik kan de Vrije Universiteit aanbevelen.
Terzijde tegen publiek: Daar moeten ze weinig hebben van de Christus die zei dat je familie niet op de eerste plaats komt. Wij (licht hoed op om horens te laten zien) stellen dat er jaloersheid, twist, ruzie en tenslotte oorlog komt als je de eigen familie en relaties voortrekt terwijl de buurman achteruit gaat, verpietert, het minder goed krijgt zodat ie tegen jou op moet gaan zien, eigenlijk een soort tweederangsfiguur wordt. Hoera! Staat op en wandelt weg.

--------------------------------------------

muziek en lied:

Het dier kent geld noch goed
heeft slechts zijn eigen bloed
dat naarstig circuleert;
het zoekt en vindt een maal;
niemand die zegt: Betaal!;
op school heeft 't niks geleerd

Vergat de mens zijn Maker?
Is Mammon baas steeds vaker?
Zelfs water kost nu poen
Als Heer in plaats van pachter
laat hij zijn vuil maar achter
Kabouters: da's geen doen!

Het kalf der koe maakt hij verweesd;
uit brute hebzucht wordt ie beest,
lust lekk're groente niet.
Het varken zucht en bidt tot God:
verniel zijn schuren, keer mijn lot!;
to hell met hem en wiet

koor en allen:
Wij grabbelen en graaien
al gaande naar de haaien
Het is ons: lust en leven
Graag oogsten maar niet zaaien;
met hash het zieltje paaien
Dat is ons: lust en leven

-------------------------------------------

Jan Peter figuur komt op als minister-president (steek op het hoofd) met een hoop paperassen die hij uitstalt op de tafel (de tafel wordt nog uitgeklapt om op een conferentietafel te doen lijken). Gaat zitten en lijkt te zitten rekenen, in de weer met een pen, krabt zich herhaaldelijk achter de oren, mompelt wat getallen.
De duivel komt langs (met masker à la Zalm en met diens lijzig gepraat).
Hij is blootshoofds zodat de horens duidelijk zichtbaar zijn.
Jan Peter, zuchtend: Ik kom er niet zo makkelijk uit. Wat moet ik doen?
Duivel: Gewoon doorgaan. Ik heb de vermogensbelasting verlaagd,zodat je nu inderdaad slapend rijker wordt als je bij de happy few hoort. Jij moet de minima doen accepteren dat ze er een paar procent op achteruit gaan.
Jan Peter: Maar die kunnen al niet eens meer een huis kopen. Ze moeten immers de volle prijs betalen terwijl de rijkelui door aftrek op hypotheekrente netto tientallen procenten goedkoper uit zijn. Jij bent een heiden die alleen maar aan zichzelf en zijn soort denkt.
Duivel: Natuurlijk, survival of the fittest, de sterkste overleeft is ons geheime motto. Technisch gesproken gaat er van de bijdrage door de schatkist een prijsopdrijvend effect uit, zodat de armoedzaaiers al helemaal geen concurrenten meer zijn.
Jan Peter: Maar die hebben toch gelijke rechten?
Duivel: Ach wat gelijke rechten; ze krijgen het aardgas bijna voor niets.
Terzijde: Behalve uiteraard de daklozen, want die hebben geen honk, alleen
maar een portiek, ha ha ha.
Jan Peter: rijke mensen stoken tien kamers van hun villa warm omdat het aardgas zo goedkoop is. Zij maken het meeste gas op voor die spotprijs.
Duivel: Hou je mond, je moet niet alles verklappen en aan de grote klok hangen. Laat het publiek nou maar geloven dat die lage prijs in hún voordeel is.
Jan Peter: Ik heb hier een berekening dat ook via het pensioenfondsensysteem de rijken aanzienlijk voordeel behalen.
Duivel: de rijken, dat zijn vaak de hoger opgeleiden, de slimmere mensen. Het volk wil gewoon niet dat de progressie van de inkomstenbelasting afgezwakt wordt. Daarom doen we het zo.
Jan Peter: En de rechter vindt het goed? Hij heeft toch gezworen of beloofd getrouw te zijn en geen bedriegerij toe te laten?
Duivel: Als die eerlijk zou zorgen voor bestraffing van belastingontduiking kan hij zichzelf naar de gevangenis sturen, want hij profiteert zelf van laten we zeggen de voordeelregelinkjes. Wij
van de bovenlaag kunnen eenvoudig de filosofie aanhangen dat wie veel verdient ook
de beste is en niet gepakt mag worden door een nivellerende fiscus.

-----------------------------------------------------

Ondertussen komt Trix op (met grote hoed), die het laatste deel van het gesprek gehoord heeft.
Jan Peter: Hallo Majesteit.
Duivel: Goeiedag beste multimiljonaire, ons aller voorbeeld. Hij likt de schoen die Trix heeft uitgedaan en aan hem overhandigt.
Trix: (tegen duivel) Zeg, zit jij die kleuterverdiener goed voor te lichten?
(Tegen Jan Peter) Het heeft mij behaagd de Shellcouponnetjes te knippen, in het bijzonder die van de NAM, welke ons zo goed doet met het aardgas uit Slochteren.
Duivel: Daar hebben ze al wel tientallen miljarden winst uitgeput. U moet er binnenkort maar eens weer heen om de inboorlingen koest te houden in hun schamele behuizinkjes. Beter dat ze met oranjevlaggetjes zwaaien dan dat ze bij mij op de stoep komen om hun zogenaamde aandeel op te eisen.
Jan Peter: Slochteren ligt vlak bij Finsterwolde, dat communistendorp.
Duivel: We geven subsidie voor een Blauw Meer daar, voor import van miljonairs zodat dat rode kleurtje verdwijnt.
Trix: Vertel mij wat: echte miljonairs hebben keus te over. Daar komen alleen gierige semi-rijken. Tussen haakjes; jullie willen toch niet dat mijn zoon daar heen moet; hij heeft opslag nodig en niet minder dan een voetballer.
Duivel: We hebben voor uw zoon dat IOC baantje gefixed, bekwamere mensen met meer kennis van zaken voor hem gepasseerd. Is hij niet tevreden?
Jan Peter: Gepasseerd? Dus fair play maar overboord gegooid! Daar was ik niet bij; je mag art 3 van de Grondwet niet schenden. Dat artikel impliceert eerlijke en open sollicitaties. Het is niet alleen bij de overheid geldig, maar ook maatgevend voor het bedrijfsleven en in de sport.
Trix: Jij met je normen en waarden. Zit ons niet dwars. Anders krijg je later geen vette commissariaten zoals Wim Kok.
Duivel (onaangenaam glimlachend) We recruteren burgemeesters onder bekwame mensen en dat zijn niet de 95 % van de bevolking die geen lid van een politieke partij zijn. De burgemeester houdt plaatselijk toezicht en zorgt ervoor dat de vlag van de Oranjes bovenaan wappert.
Trix: En ik wil niet dat in achterafbuurten krantjes verschijnen met smerige kritiek op mijn grootmoeder. Schrijven dat Wilhelmina een sta-in-de-weg was voor een beter staatshoofd, dat de nazis kon weerstaan en het land niet liet deserteren uit het geallieerde kamp......Dat zij de
Indiers en Surinamers behandelde als tweederangs burgers mag ook niet in de
geschiedenisboekjes komen en helemaal niet dat ze opium liet verkopen op de Indische postkantoren!
Jan Peter: 't Is maar hoe je het bekijkt, dat "Ik zal handhaven" van de wapenspreuk. Oorspronkelijk was het natuurlijk de wet handhaven.
Duivel: Wat heb jij geleerd op de Vrije Universiteit. Dat de wet er is om de zwakkere te beschermen tegen de sterke, de rijke, de listige, de gemene?
Omgekeerd is uiteraard niet nodig. Bij mijn weten zwijgen ze op die universiteit daarover. Ze hebben het veel te druk met behoud van eigen baantje. Als er een concurrent aan de poort verschijnt die beter is schakelen ze de vakbond in.
Jan Peter: De Vrije Universiteit heeft duidelijk omschreven waarden en normen.
(Trix is gaan zitten en snuffelt wat in de papieren)
Duivel: Vandaar dat je er zoveel hoofddoekjes ziet. De moslims doorzien
het wel en weten dat de VU alleen maar een grote facade heeft; om imposant te lijken.
Trix: Er is niks mis met de Vrije Universiteit. Ze kruipen daar zonodig voor me. Zeg nou zelf: wie wil er aan mij geen voorbeeld hebben.
Een mens wil graag hoger lijken dan hij is en daartoe is mindere lieden naar beneden
schoppen een prima middel. Ik keur het in principe niet goed. Maar als je mij een soort ontoerekenbaarheid toedicht, de ministers verantwoordelijk doet zijn, dan wil ik daar wel wat voor terug: Poen en aanzien.
Jan Peter: Dat kan niet waar zijn. Ik kan geen verantwoordelijkheid nemen voor wat u zoeven zei en dus hebt u het niet gezegd.
Trix: Akkoord, laten we de zaken houden zoals ze zijn.
Duivel: Maar er moet wel groei zijn, het nationale gevoel zowel als produkt moet toenemen. Meer vleespotten doet de arbeiders slikken dat de vakbonden tegen echte medezeggenschap zijn. Terzijde: Ze zouden zichzelf overbodig maken.
Jan Peter: Tja, de woestijn in, voor meer vrijheid en eigen verantwoordelijkheid, dat is niks voor hen.
Duivel: Heb ook waardering voor Wim Kok, die het goed deed met het betitelen van mensen als bijstandstrekkers, een soort uitschot, hoewel ze in werkelijkheid "stand by" op de arbeidsmarkt zijn.
Jan Peter: Met alle rechten vandien zoals salaris en nette bejegening.
Duivel: Net wat je zegt. Maar als die mensen niet voor zichzelf opkomen dan willen ze dat kennelijk niet. Dat is toch geen reden voor ons om een stap terug te doen. We houden de stumpers laag bij de grond met ondermeer het blad MUG, zodat ze ons niet voor de voeten lopen.
Jan Peter: Ik moet even nakijken hoe Jezus Christus dat deed met z'n voeten laten wassen door zulke sufferds. Hoe je dat organisatorisch aanpakt.
Trix: Prima, mijn kleine mug, maar doe dat een andere keer. Ik moet nu in de Gouden Koets en jij mag zo dadelijk weer vertellen hoe fijn de Nederlanders het met mij getroffen hebben. Mijn hoofd is leeg wat betreft dat handhaven van de wet die ik niet ken en niet wil, .. zoals
dat gore art 1 van de Verklaring van de rechten van de mens. Wie heeft het toch geflikt om zoiets in het nederlands te vertalen!?
Jan Peter: De daarin beschreven gelijkwaardigheid staat volgens deskundigen ook al in art 3 van onze Grondwet en waar andere artikelen daarvan afwijken of wetten ermee strijdig zijn moet het belangrijkste het zwaarst wegen.
Duivel: Hou nou toch op. Quod Jovis non licet bovis. Dit is ons recht, gebaseerd op dat van de Romeinen.. Gooi geen paarlen voor de zwijnen, voor het klootjesvolk. Wij en het parlement van lui die allemaal minstens een ton aan inkomen hebben maken de dienst uit. Trix en ik hebben het beste met je voor. Het zou oerstom zijn om de kant van de minder bedeelden te kiezen. Dan
snij jij jouzelf in de vingers. Pas op man!
Jan Peter: Het zij zo. Mag ik de Gouden Koets trekken. Pardon, ik wou dat ik een paard was.
Trix: Dat meen jij niet. Een paard eet haver en is tevreden. Jij zou je varkenslapje missen.
Jan Peter: Varkenslapje van de bio-industrie.
Duivel: elk derde kind betekent meer bio-industrie. Groei dus en prima.
jan peter: Moet dat echt?
Duivel: Ja, en asjeblieft geen nieuwe regel dat elk dier onder controle van de mens voldoende natuurlijke buitenruimte moet hebben om tenminste drie seconden achtereen voluit te rennen, vliegen of zwemmen.
(Smalend herhalend tegen het publiek): Drie hele seconden achteruit voluit rennen, vliegen of zwemmen. Dat zou helemaal in overeenstemming met de Bijbel zijn! Met het sabbathsgebod ook, dat evenzeer geldt voor het dier: ontspannen rondscharrelen in een natuurlijke omgeving in plaats van...(Hartgrondig): Bah, bah, bah!


Trix: Jan Peter, doe niet zo schijnheilig. Jij eet toch van die bio-industrie. En anders die partij waarvoor je staat wel. Niet dan? De boeren verdienen zo poen en daar kunnen wij het dan van doen! Ze zingt:
Beer, ik moet jou eventjes castreren (gierend gezongen)
Zo de centen voor jouw spek vermeeren
'k Stop die in mijn spaarpot-zwijn
Heus, gewis, mijn ziel doet dat geen pijn.
Terzijde: voelt u zich als stemvee gecastreerd?
Hiermee had Trix bijna het laatste woord, dat uiteraard niet in de openbaarheid gebracht werd.

Muziek , acteurs dansend en rappend:

Honderdduizend, anderhalf miljoen
voor minder wil ik het niet doen
Wij zijn de verzamelaars
met kabinetten rood en groen en paars

Een miljoen en nog een nul erbij
maakt ons vreeslijk zalig en zo blij
Wij zijn de verzamelaars
bij kabinetten rood of groen of paars

Zeg, sta jij al in het sjieke Quote?
Dan pas is je saldo werklijk groot
Wij zijn de verzamelaars
regeren rood en groen en paars

Trix:
Och, ik hou 't meer bij de Fortune
op diens lijst van goed in doen (knipoogt)

Jan Peter:
Ik krijg straks mijn commissariaten
Dat is weinig werk en heel veel baten

Duivel:
Lof zij onze Mammon, ik zijn knecht
mag straks prikken wie zijn slecht
jaagt met hellevork Jan Peter en Trix rond op het toneel en daarvan af nadat bij hem ook een grote duivelsstaart te voorschijn is gekomen. Trix maakt gillend een rondje over het toneel als de duivel met z'n vork haar achterna zit. Daarna af.

Jan Peter: Wacht even, ik moet in onze christelijke natie nog even sluiting van de winkels op zondag regelen.
Duivel: Foei, Jan Peter; jij bent toch gereformeerd en gereformeerden vinden dat hard werken de Here behaagt. De jongelui van tegenwoordig gaan toch niet meer naar de kerk en kunnen net zo goed zondag op een andere dag vieren; dán vrij hebben. Dan hoeven ze ook niet meer allemaal tegelijk op zaterdagavond aan de pilletjes om versneld een week van opsluiting in kantoren en winkels te compenseren. Er staat in jouw heilig boek dat men z'n talenten moet gebruiken. Wel, bij de één is dat hard werken, ook al is het weekend. Een ander zal meer geschikt zijn om couponnetjes te knippen. Ha, ha, ha.
Jan Peter: Men zegt dat extra belasting voor open zijn op zondag - het betreft immers bijna geheel filialen van grote winkelketens....
Duivel: Als je dat maar uit je hoofd laat. Wij zijn voor vrijheid. En de PvdA is er ook nog als je jouw baantje kwijt wilt.
Jan Peter: Ja meneer.
Duivel leunt op zijn vork. jan Peter drentelt onrustig heen en weer.

Lied:

Bewegen dat is zo gezond
liefst 't hele klokje rond
werk aan en in de winkel
De kerk belooft een goed pensioen
in 't hemels legioen
zelfs voor de grootste kinkel

die met bolle vette pens
-zijn kassa rinkelt gans naar wens-
bij Mammon vindt genot intens
(vergeet dat hij is mens)

Ik Duivel zal hem leren
jaag uit zijn vrome kleren
van normen-te-waarderen,
verbergend zijn begeren

Duivel zit achter Jan Peter aan. Prikt af diens steek. Prikt zijn jaquet uit. En zijn broek. De man, nu in short, heeft op zijn blote lijf teksten als Ik, ik, IK, IK, ik wil, ik zal, ik wens, enz. en in kleinere letters jij, u; nog kleiner: zij, en heel klein: die van Bangladesh. Dat leest de Duivel, maar voor het laatste moet hij eerst een loupe pakken.

Beiden af; muziek:

Je kwam er eens kijken
wat er in dat pakkie zit
Nu kun je ver'glijken
omtrent maat en snit
Een bonus voor de directeur
maar sloebers raken in mineur
Meer duitjes voor het prinslijk paar
want eerlijk delen dat is raar
Wie hoort bij de rijken
krijgt de poen gewit
Oh, mocht nog ooit blijken
dat ik daarbij zit.


Het stuk is op te voeren op Prinsjesdag langs de route van de Gouden Koets
en bij het Binnenhof, alsook voor de televisie de avond ervoor.